පරිගණක මෘදුකාංග (Computer Software) යනු පරිගණකයක් භාවිතා කර යම් කටයුත්තක් කර ගැනීමට ඇති පරිගණක වැඩසටහන් (Programs), ඒ සම්බන්ධ උපදෙස්, ලේඛන, ක්රියාවලි එකක් හෝ කිහිපයක එකතුවකි. නැතහොත් පරිගණක පද්ධතියක් යම් අරමුණක් කරා මෙහෙය වීම සදහා පිළිවෙලකට ලබා දී ඇති උපදෙස් මාලා සමුහය පරිගණක මෘදුකාංග ලෙස හැදින්වේ.
පරිගණක වදන් සකසන මෘදුකාංග (Word Processing Software) වැනි යෙදුම් මෘදුකාංග (Application Software) මෙන්ම මෙහෙයුම් පද්ධති (Operation System) වැනි පද්ධති මෘදුකාංගද (System Software) මීට අයත් වේ. තවද සේවා පද්ධති (Servers), විසිරි පද්ධති (Distributed Computers) වල ක්රියාකාරීත්වයටද මෘදුකාංග අවශ්ය වේ.
පද්ධති මෘදුකාංග (System Software)
පරිගණකයක මුලික ක්රියාකාරීත්වයට අදාළ කාර්යයන් ඉටු කිරීම සදහා නිර්මාණය කරනු ලබන මෘදුකාංග මේ යටතට ගැනේ. ක්රියාකාරීත්වය අනුව පද්ධති මෘදුකාංග 3 ආකාරයකින් දක්නට ලැබේ.
1. මෙහෙයුම් පද්ධති (Operating System - OS)
2. භාෂා පරිවර්ථක (Language Translators)
3. උපයෝගීතා මෘදුකාංග (Utility Software)
යෙදුම් මෘදුකාංග (Application Software)
පරිගණකය ක්රියාකරවන්නෙකුට තම අවශ්යතාව ඉටු කරලීම සදහා පරිගණක තුල ක්රියාත්මක කල යුතු මෘදුකාංග යෙදුම් මෘදුකාංග වෙයි. එසේම පද්ධති මෘදුකාංග මෙන් නොව දිනෙන් දින නව යෙදුම් මෘදුකාංග වෙළදපොලට එකතු වෙමින් පවතී. යෙදුම් මෘදුකාංග වලට උදාහරණ නම්,
1. Word processing software
2. Spreadsheet software
3. Database management system software
4. Antivirus software
දෘඩාංග හා මෘදුකාංග
දෘඩාංග (Hardware) යනු පරිගණකයක ඇති භෞතික වස්තූන්ය. ඊට සාපේක්ශව මෘදුකාංග යනු භෞතිකව ස්පර්ශ කල නොහැකි දෙයකි. එමෙන්ම අපට මෘදුකාංගයක් ක්රියා කරවිය හැක්කේ දෘඩාංගයක් මතය, (මෘදුකාංගයක් අපට ගෝචර වන්නේ දෘඩාංග වල ක්රියාකාරීත්වය මතය). එනම් දෘඩාංග ක්රියා කරනුයේ එය මත ක්රියා කරන මෘදුකාංගය අනුවය. මෘදුකාංගයක් යනු එය ක්රියාත්මක වන දෘඩාංගය සඳහා දෙන ලද උපදෙස් මාලාවකි. මෙසේ දෘඩාංග වල ක්රියාකාරීත්වය පාලනය කිරීම සඳහාම නිපදවන ලද මෘදුකාංග පද්ධති මෘදුකාංග හෝ මෙහෙයුම් පද්ධති ලෙසද හැඳින්වේ.
මෘදුකාංගයක් පරිගණකයේ ප්රධාන මතකය (Main Memory) මතට ප්රවේශ වී එහි ඇති උපදෙස් මාලාව (Instruction set) එකින් එක පිලිවෙලට (Sequence) ප්රධාන සැකසුම් ඒකකයට (central processing unit) ලබා දෙයි. මෘදුකාංගයක් එහි සූක්ශමතම මට්ටමේදී පවතින්නේ ද්වීමය (Binary) සංඥා මාලාවක් වශයෙනි. මේවා යන්ත්ර භාෂාවෙන් (Machine Language) ඇති උපදෙස් ය. ප්රධාන සැකසුම් ඒකකය එම උපදෙස් වලට අනුව පරිගණකයේ දෘඩාංග වලට විද්යුත් සංඥා නිකුත් කරයි. ඒ අනුව ක්රියාකාරීත්වය සිදු වේ.
දත්ත හා මෘදුකාංග
මෘදුකාංග තනන්නේ මිනිසුන් ගේ ජීවත් වන ලෝකයේ පවතින ගැටලු වලට විසඳුම් සෙවීමටය. විසඳුම් සෙවීමටනම් ගැටලුව පිලිබඳ තොරතුරු හා දත්ත අවශ්ය වේ. පරිගණකයකට ඇතුලත් කරන ලද දත්ත ගබඩා කර තබාගැනීමට, සැකසීමට, ගණනය කිරීමට, සන්නිවේදනය කිරීමට සහ එය නැවත ලබා දීමට එයට හැකිය. මේ ක්රියාවලිය ප්රධාන වශයෙන් ම පාලනය කරනු ලබන්නේ මෘදුකාංග මගිනි.
මෙසේ ප්රධාන මතකයට ඇතුල් කරන දත්ත හා තොරතුරු, පරිගණකයේ විදුලිය විසන්ධි කිරීමෙන් පසු මතකයෙන් ඉවත් වේ. නමුත් එම තොරතුරු ද්වීතියික මතකය (ස්ථීර මතකය) මත ගබඩා කිරීමෙන් එකම දත්ත නැවත නැවත ඇතුල් කිරීමට සිදු නොවේ.
පරිගණක සම්බන්ධ පලමු නීතිය වන GIGO (Garbage In Garbage Out) යන්නද, දත්ත හා සබැඳි අදහසකි. එයට අනුව වැරදි දත්ත ඇතුල් කිරීමෙන් ලැබෙන්නේ වැරදි ප්රතිදානය. නිවැරදි ප්රතිදානය ලබාගැනීමට නිවැරදි දත්ත ලබා දිය යුතුය.
පරිගණක ආශ්රිත පද්ධතියකින් නියම ප්රයෝජන ගැනීමටනම් එහි ඇති දත්ත...
නිවැරදි විය යුතුය (Accurate).
යාවත්කාල විය යුතුය (Up to date).
සම්පූර්ණ විය යුතුය (Complete).
පරස්පර විරෝධී නොවිය යුතුය (Consistent).